Śląski kołocz z jabłkami

Kołocz śląski – nazwa zwyczajowa ciasta popularnego na Górnym Śląsku. Kołocz śląski jest regionalnym spadkobiercą tradycji wypieku staropolskiego kołacza i jest nie tylko wyrobem spożywczym lecz również pieczywem obrzędowym. Występuje w czterech najpopularniejszych odmianach: kołocz z posypką (bez nadzienia), kołocz z nadzieniem serowym, makowym i jabłkowym. Tradycja śląska nakazuje równoprawne traktowanie wszystkich odmian jako kołocza śląskiego. Specyfiką pieczywa jest jego kształt. W odróżnieniu od staropolskiego okrągłego kołacza, w XIX wieku  wykształciła się na Śląsku tradycja wypieku kołocza o kształcie prostokątnym. Zmiana ta była spowodowana względami praktycznymi – od kiedy stare piece zastąpiono kuchenkami, ze względu na oszczędność miejsca bardziej sprawdzały się blachy prostokątne. 

Składniki:

Rozczyn: 
40 g świeżych drożdży 
4 kopiaste łyżki mąki pszennej 
1 łyżka cukru 
1/4 szkl ciepłego mleka 

Ciasto: 
cały powyższy rozczyn 
100 g cukru 
szczypta soli 
2 jajka 
500 g mąki pszennej 
120 g stopionego, ciepłego masła 
3/4 szkl ciepłego mleka 

Posypka: 
200 g zimnego masła 
150 g cukru pudru 
250 g mąki pszennej 
2 żółtka 
1 łyżka naturalnego kakao 

Masa jabłkowa:
2 kg jabłek
100 g cukru (ilość można dostosować do swoich upodobań)
1 łyżeczka cynamonu
3 łyżki soku z cytryny

Dodatkowo: 
bułka tarta do posypania ciasta
białko pozostałe z posypki do wysmarowania ciasta 
cukier puder do oprószenia

Posypka: Mąkę, żółtka, masło i cukier puder umieścić w misce. Wyrobić palcami na kruszonkę, następnie dodać kakao i zagnieść ciasto w kulę, owinąć folią spożywczą i umieścić w lodówce.

Rozczyn: Drożdże rozpuścić w ciepłym mleku z mąką oraz cukrem. Dobrze wymieszać i odstawić w ciepłe miejsce bez przeciągów na 30 minut do "ruszenia drożdży".

Ciasto: Po tym czasie do rozczynu dodać pozostałe składniki ciasta i dobrze wyrobić rękami (ok. 5-7 minut) lub mikserem z końcówkami do ciasta drożdżowego. W trakcie wyrabiania można delikatnie podsypywać ciasto mąką.

Ciasto przełożyć do miski, przykryć folią spożywczą i odstawić w temperaturze pokojowej na 1,5 godziny do wyrastania (ciasto powinno podwoić, a nawet potroić swoją objętość).

Gdy ciasto wyrośnie, krótko wyrobić je rękami i podzielić na dwie równe części. Jedną część rozwałkować na prostokąt o wymiarach blaszki (25x35 cm). Blaszkę wyłożyć papierem do pieczenia i umieścić w niej rozwałkowane ciasto. Ponakłuwać widelcem, posypać bułką tartą i odstawić w ciepłe miejsce.

W międzyczasie przygotować masę jabłkową: Jabłka obrać ze skórki i zetrzeć na tarce o drobnych oczkach. Przełożyć do garnuszka, zalać sokiem z cytryny, zasypać cukrem i dodać cynamon. Dusić pod przykryciem na małym ogniu, aż jabłka zmiękną (ok.10-15 minut), co jakiś czas mieszając, by nie przypalić garnka i jabłek. Ostudzić.

Masę jabłkową wyłożyć na ciasto w blaszce. Drugą część ciasta, tak jak pierwszą, rozwałkować na prostokąt wielkości blaszki, a następnie delikatnie położyć na masie jabłkowej lekko dociskając. Ciasto również ponakłuwać widelcem i wysmarować białkiem. 

Ciemne ciasto na posypkę wyjąć z lodówki. Zetrzeć je na tarce i posypać po wierzchu. 

Kołocz piec w 190 st.C przez ok. 40-45 minut, aż z piekarnika wydobywać się będzie piękny zapach, a ciasto urośnie i ładnie się zarumieni. Upieczony wyjąć i pozostawić do przestudzenia. Przed podaniem oprószyć cukrem pudrem. Przechowywać w chłodnym miejscu, niekoniecznie w lodówce. Kołocz najsmaczniejszy jest w dniu upieczenia